MAŁA OJCZYZNA: Komasacja gruntów w Kobylakach-Czarzastych, Kobylakach-Koryszach i Kobylakach-Konopkach [lista nazwisk, 1939]

Czasami mam wyrzuty sumienia, że nie piszę tak samo dużo o wszystkich wsiach gminy Jednorożec, że najwięcej jest materiałów z mojej rodzinnej miejscowości. By uspokoić sumienie, a co najważniejsze, podzielić się ciekawym źródłem, zapraszam na dzisiejszy wpis. To lista mieszkańców i mieszkanek miejscowości Kobylaki-Czarzaste, Kobylaki-Korysze i Kobylaki-Konopki sporządzona przy okazji komasacji gruntów przed II wojną światową. Koniecznie daj znać w komentarzu, jeśli znajdziesz tu swoich przodków i przodkinie albo znajome nazwisko!

Po odzyskaniu niepodległości przez Polskę każdy rolnik otrzymał po 22 morgi ziemi, nieliczni zaś 40 mórg. Jak wspominał Stefan Wilga z Jednorożca (1911–1994), problemem było niesamowite rozdrobnienie majątków, utrudniające podźwignięcie się po zniszczeniach Wielkiej Wojny: Wszystko było w szachownicy, pole w szesnastu miejscach. Niektóre działky były oddalone od wiosky o cztery kylometry i to wąskie pasky zaledwie jch szerokość wynosiła dziesięć metrów. Niektóre były tak długe, że od samych stodół do Ślenskiego Boru [miejsce niezindentyfikowane – przyp. M.W.K.], to jch długość wynosiła do czterech kylometrów. Podobnie łąki i pastwiska znajdowały się w różnych miejscach. Taka sytuacja występowała w wielu miejscowościach i to od lat. Gospodarowanie utrudniała zarówno szachownica wewnętrzna gruntów chłopskich, jak też szachownica z lasami rządowymi. W 1902 r. w „Gazecie Świątecznej” Jakób Grabowski z Przytuł w pow. makowskim, Kurp rodem z Cierpiąt w gm. Baranowo, pisał, że chłop np. w Ziomku w gm. Baranowo, mając 100 mórg (w tym 30 mórg ziem ornych), z trudem wiąże koniec z końcem z powodu rozdrobnienia ziemi. Stąd nie dziwne, że Dominik Staszewski, sędzia pokoju w Jednorożcu w latach 1896–1907 pisał, że każdy włościanin, chociażby otrzymał najgorszą kolonię, po regulacji gruntów będzie w lepszej sytuacji niż dotychczas.

Stąd też w międzywojniu zajęto się sprawą komasacji gruntów. W różnych wsiach przeprowadzono ją w różnym czasie. Zaprezentowane niżej dane dotyczą miejscowości Kobylaki-Korysze, Kobylaki-Czarzaste oraz Kobylaki-Konopki, które współcześnie należą do gminy Jednorożec, jednak wówczas były częścią gminy Karwacz w powiecie przasnyskim. Dla pewnej orientacji podajmy za spisem powszechnym z 1921 r. dane na temat liczebności mieszkańców tych wsi.

Poniżej prezentuję w oryginalnym brzmieniu fragment z "Obwieszczeń Publicznych" – listę osób, które w ramach komasacji przeprowadzonej w 1939 r. lub wcześniej otrzymały działki w tych trzech miejscowościach.

Na podstawie art. art. 1 i 2 ustawy z dnia 21 marca 1931 r. o dowodach prawa własności do gruntów scalonych (Dz. U. R. P. nr 39, poz. 340), w brzmieniu nadanym art. 12 rozp. Prezydenta Rzeczypospolitej z dn. 11 lipca 1932 r. (Dz. U. R. P. nr 67, poz. 622), oraz art. 14 rozporządzenia Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 27 października 1933 r. o zespoleniu urzędów ziemskich z władzami administracji ogólnej i organizacji komisyj ziemskich (Dz. U. R. P. nr 85, poz. 635), tudzież na podstawie art. 33 powołanego rozp. z dn. 11 lipca 1932 r. Urząd Wojewódzki Warszawski niniejszym obwieszcza, że w wyniku przeprowadzonego scalenia gruntów wsi Kobylaki Czarzaste, gm. Karwacz, pow. przasnyski, nowoutworzone kolonie, wykazane na planie i w dowodach pomiarowych, sporządzonych w roku 1932 przez mierniczego przysięgłego Wacława Stążewskiego z tytułu posiadania zostały zapisane na rzecz osób niżej zapisanych:

KOBYLAKI-CZARZASTE

l.p.	imię i nazwisko właściciela gruntu	numery działek	pow. działek w ha
1	Edmund Borkowski, Aleksander i Ludwika, małż. Borkowscy	15	14.0236
2	Jan Smoliński	11	17.5352
3	Marceli Ropelewski, Kazimierz Ropelewski, Teodor i Katarzyna, małż. Ropelewscy	16, 7, 38	0.4419, 2.6213, 39.8361
4	Spadkobiercy [dalej: S-cy] Aleksandra Chodkowskiego: Aleksander i Władysława, małż. Niestępscy	18, 1, 31, 39	0.3953, 1.4565, 7.0042, 16.0127
5	Józef i Zofia, małż. Zalewscy	2, 29, 40	0.9425, 3.2944, 5.9605
6	S-cy po Julianie i Annie, małż. Mystkowskich	10, 36	5.6588, 8.4379
7	Jan Słomkowski	14	7.1068
8	Dominik i Marianna, małż. Kawiccy	26, 42, 4	7.0064, 8.0241, 1.3320
9	Antoni i Marianna, małż. Chmielewscy	21, 32, 33, 3	0.1263, 4.7503, 9.0598, 1.0760
10	S-cy po Feliksie Kobylińskim: Stefania Smolińska	12, 20, 41	8.5801, 0.3708, 6.1642
11	Katarzyna Niestępska, Fortunat i Janina Osowscy	13, 34	21.3613, 17.1083
12	Jan i Weronika, małż. Dzilińscy	19, 6, 35, 30	0.3317,2.1073,10.7184,7.3168
13	Józef i Zofia, małż. Niestępscy	24, 8	13.3799, 1.1588
14	Paweł i Władysława. małż. Niestępscy	5, 37	1.2899, 17.7435
15	Józefa Sikorska	28, 9	4.0746, 2.7410
16	Zofia Bartlewska, Józefa Mystkowska	23	0.1580
17	Feliks Ostrowski	22	0.0264
18	Rozalia Płoskiewicz	27	0.0827
19	S-cy Walentego i Anny, małż. Domian	43	2.5856
20	Wacław Napiórkowski	25	0.3058
Razem			279.7077

KOBYLAKI-KORYSZE SZCZEPANKI, PETRUSY, WŁODKI

l.p.	imię i nazwisko właściciela gruntu	numery działek	pow. działek w ha
1	S-cy po Julii Ulatowskiej i Stanisław Ulatowski	13, 53, 37	6.9565, 12.6905, 5.2850
2	S-cy po Walentym i Florentynie, małż. Ulatowskich	42, 22, 49	12.1316, 3.7419, 13.1625
3	S-cy po Józefie Czaplickim	14, 38, 50	7.2073, 6.0132, 15.8969
4	Marceli Gniazdowski	34, 19, 43	0.6584, 2.2580, 14.2574
5	S-cy po Feliksie Bobińskim i Józefa Bobińska	15, 35, 48	3.8446, 6.7284, 21.7950
6	Czesław i Zofia, małż. Dęby	12, 33, 24	7.0605, 1.4691, 16.0277
7	Władysław i Anna, małż. Lubańscy	16, 57, 47	4.1007, 31.6867, 11.9502
8	Leon Zalewski	18, 32, 39, 55	2.0904, 2.1171, 2.1595, 9.5282
9	S-cy po Antonim Zalewskim	17, 45	2.4235, 17.7992
10	Stanisław i Władysława Wontkowscy	46	6.7750 30
11	Melkan Adam	30	0.2475
12	Franciszek Świerczewski	27	0.0657
13	S-cy po Pawle Zalewskim	31	0.0192
14	Kazimierz i Aleksandra, Chmielewscy	44	2.4273
15	S-cy po Ignacym Pszczółkowskim i Baltazar Pszczółkowski	40, 56	15.9930, 6.5170
16	S-cy po Piotrze Pszczółkowskim i Wincentyna Zembrzuska	54, 26	20.2700, 7.2106
17	S-cy po Mariannie Dzilińskiej: Kazimierz i Wa-leda Dzilińscy	23, 41, 28	6.4498, 30.5892, 1.2145
18	Eugeniusz i Michalina, małż. Morawscy	52, 20	8.4206, 10.9011
19	Telesfor Kobyliński	21, 25, 51	4.3418, 3.9242, 22.7503
20	S-cy po Stanisławie Kawieckim, Ignacy Kawiecki	7, 2, 29	2.5864, 4.8713, 5.7482
21	Stanisław i Józefa, małż. Myślińscy	8, 3	5.3707, 21.1273
22	Aleksander i Władysława, małż. Kępista	6, 9, 4	10.8920, 4.3929, 6.2238
23	S-cy po Janie i Walerii, małż. Kakowskich	10, 1	4.1321, 25.6262
24	Józef Mostawy, Zygmunt i Michalina, małż. Mostawi	11, 5	14.0246, 8.1885
	1. S-cy po Julii Ulatowskiej i Stanisław Ulatowski 1/3  2. S-cy po Walentym i Folentynie, małż. Ulatowskich 1/3  3. S-cy po Józefie Czaplickim 1/3	36	1.3674
Razem			503.7082

KOBYLAKI-KONOPKI

l.p.	imię i nazwisko właściciela gruntu	numery działek	pow. działek w ha
1	S-cy po Franciszku Wyszyńskim	16, 42, 4	0.5162,  3.1980, 1.2136
2	Józefa Szymańska	11	4.2560
3	S-cy po Stanisławie Wyszyńskim: Ksawery i Stanisława, małż. Wyszyńscy	12, 28	9.3848, 11.5649
4	S-cy po Franciszku Myślińskim: Adolf i Apolonia, małż. Roman	36, 14	231034, 13.6873
5	Izydor i Aleksandra, małż. Dzilińscy	22, 39	6.7085, 9.7493
6	Leokadia Smolińska	34, 21, 7	7.6195, 0.6454, 3.0262
7	Bronisław Roman	31, 26	3.5850, 9.2775
8	Wacław i Władysława, małż. Nowiccy	23, 38	4.9793, 4.3730
9	Stanisław Opaliński	30, 9	4.1670, 1.0412
10	S-cy po Aleksandrze Mostowym	20, 29, 10	0.9038, 12.9414, 3.9480
11	Konstanty i Eleonora, małż. Mostowi	8, 13, 19, 41	3.1230, 2.5910, 0.5027, 12.9827
12	S-cy po Jakubie Ulatowskim: Marian i Walentyna, małż. Ulatowscy	27, 32	11.1089, 3.6089
13	S-cy po Franciszku Opalińskim: Stanisław i Leokadia, Jakubowscy	18, 40, 5	0.6963, 12.5904, 1.7332
14	S-cy po Feliksie Opalińskim: Jakub i Eleonora, Szymańscy	6, 17, 37	1.7775, 0.4192, 10.6011
15	Genowefa Prochnicka	1, 33, 24	1.1301, 3.7433, 0.3432
16	Antoni Myśliński	15, 3, 43	0.5822, 1.5612, 3.9726
17	Jan i Genowefa Berk	35, 2	4.5388, 1.6659
18	Plac szkolny wsi Kobylaki Konopki, Kobylaki Czarzaste, Kobylaki Korysze, Szczepanki, Petrusy i Włodki	25	1.2849
Razem			220.4464

Jednocześnie zawiadamia się, że o ile w ciągu 3 miesięcy od dnia następnego po dniu opublikowania niniejszego obwieszczenia w Dz. Urz. Min. Sprawiedliwości nie wpłyną do Urz. Wojew. Warszawskiego pretensje poparte dowodami wytoczenia sporu sądowego o prawo własności do gruntów scalonych wsi Kobylaki Czarzaste, to zgodnie z art. 3 ustawy z dnia 21 marca 1931 r. (Dz. U. R. P. nr 39, poz. 340), prawomocne orzeczenie zatwierdzające projekt scalenia łącznie z odnośnymi dowodami pomiarowymi w braku lepszych tytułów będzie podstawą do pierwiastkowej regulacji hipotecznej scalonych gruntów na rzecz osób, wymienionych w niniejszym obwieszczeniu. R. Pr. III-1/424. 

Bibliografia:

Źródła:

Grabowski J., Postęp gospodarstwa małorolnego od lat dwudziestu, „Gazeta Świąteczna”, 22 (1902), 13 (1108), s. 6–7;

"Obwieszczenia Publiczne", 1939, 26, s. 18–22;

Skorowidz miejscowości Rzeczpospolitej Polskiej opracowany na podstawie wyników pierwszego powszechnego spisu ludności z dnia 30 IX 1921 roku i innych źródeł urzędowych, t. 1: województwo warszawskie, Warszawa 1925, s. 130;

Staszewski D., Moralność i umoralnienie Kurpiów. Studium obyczajowe (Odbitka z „Ech Płockich i łomżyńskich”), Płock 1903;

Wilga S., Smutna Dola Wiosky Jednoro­żec, oprac. M.W. Kmoch, „Krasnosielcki Zeszyt Historyczny”, 27 (2016), s. 3–44.

Do następnego!