1 sierpnia 2017

MAŁA OJCZYZNA: Przedszkole samorządowe w Jednorożcu

Na blogu pisałam już o szkolnictwie w Jednorożcu przed I wojną światową: KLIK oraz w okresie międzywojennym: KLIK. By zyskać pełniejszy okres nauczania w tym okresie, nie można pominąć przedszkola. Pamiętajcie jednak, że opisuję tylko przedszkole publiczne, a warto wiedzieć, że w Stegnie działa przedszkole niepubliczne "Kraina Smerfów". Będę też wdzięczna za uzupełnienie moich ustaleń  czytelnicy i czytelniczki bloga są w różnym wieku, więc mogą pamiętać jednorożeckie przedszkole z różnych lat jego funkcjonowania. Miłego odbioru :)


Przedszkole w Jednorożcu zorganizowano w okresie międzywojennym, choć pierwsze próby utworzenia takiego ośrodka podejmowano już wcześniej. Przykładowo w czasie I wojny światowej w Parciakach założono ochronkę dla dzieci z Jednorożca, który był w 100% zniszczony i nie było tu odpowiednich warunków. Ochronka to wczesna forma przedszkola, realizująca działalność dobroczynną, zajmująca się opieką i wychowaniem ubogich dzieci, pozbawionych opieki matek. Postulaty tworzenia ochronek wysuwała Polska Macierz Szkolna, której struktury w pow. przasnyskim powstały w 1906 r. Celem koła powstałego w Jednorożcu było m.in. założenie ochronki dla dzieci, co udało się przed I wojną światową.

W okresie międzywojennym przedszkolem w Jednorożcu opiekowało się Koło Gospodyń Wiejskich, które powstało po 1931 r. z inicjatywy miejscowych nauczycielek. Przedszkole działało, wedle wspomnień Marianny Łukasiak z Deptułów (1904–1983) ze Stegny, od ok. 1933 r. Na jego siedzibę pomieszczenia udostępnił gospodarz Jan Rykowski (1889–1963). Przedszkole zajmowało dwie izby dla dzieci i jedno pomieszczenie kuchenne w murowanym budynku. Również duże podwórko było przeznaczone do dyspozycji przedszkolaków. Znajdował się tam plac zabaw, piaskownice oraz ogródek warzywny. Było to miejsce uprawy warzyw, jakich nie spotykano w ogródkach gospodarzy w Jednorożcu w okolicach. Były to np. kalarepa, pomidory, rzodkiewka czy sałata. 

Anna Urlich z Łukasiaków (1931–2015) wspominała, że w przedszkolu nauczyła się haftować, szydełkować, lepić różne przedmioty i zabawki z gliny oraz śpiewać, tańczyć czy recytować wiersze. Opiekunki urządzały dzieciom wycieczki, które miały albo charakter edukacyjny (wybierano się do młyna S. Miączyńskiego naprzeciw szkoły, na pocztę albo do siedziby mleczarni) albo rekreacyjny (do lasu lub nad Orzyc). 

Grupa przedszkolaków z Jednorożcu na wycieczce w lesie z wychowawczynią Walą Macieszak (z dzieckiem na ręku), druga stojąca kobieta to Halina Huze, córka miejscowego lekarza i uczennica szkoły powszechnej. W trzecim rzędzie czwarta z prawej Anna Łukasiak (Urlich), 1937 r. Zbiory Muzeum Historycznego w Przasnyszu.

Wycieczki nad Orzyc, uregulowany w latach 30. XX w., o czym pisałam w osobnym poście: KLIK, Anna Urlich wspominała wyjątkowo miło. Dzieci były zwożone wozami drabiniastymi, na miejscu kąpały się i opalały, a potem spożywały przywieziony nad rzekę obiad. 

W przedszkolu urządzano przedstawienia z okazji Mikołajek, choinkę czy wreszcie apele z okazji uroczystości państwowych. Np. po śmierci Józefa Piłsudskiego dzieci zawieziono na strzelnicę, która znajdowała się przy ob. ul. Zielonej. Tam każdy ze zgromadzonych mieszkańców wsypywał garstkę ziemi do skrzyni, którą Edward Dybiński (1902–1977) zawiózł do Warszawy w celu usypania kopca dla Marszałka. Przedszkole działało do ostatniej chwili przed II wojną światową. 

W 1945 r. odbył się Ogólnopolski Zjazd Oświatowy. Postanowiono o nim o obowiązkowym wychowaniu przedszkolnym. Od 1958 r. w Polsce zaczęły powstawać ogniska przedszkolne oraz przedszkola, organizowane przy szkołach podstawowych.

Po II wojnie światowej przedszkole w Jednorożcu zostało zorganizowane w budynku szkolnym. Do sal przedszkolnych wchodziło się od szczytu budynku. Następnie przedszkole przeniesiono do prywatnych lokali, za których wynajem płacił urząd gminy. Do 1970 r. przedszkole funkcjonowało u Nizielskich przy ul. Zdrojowej w Stegnie. Krótko zorganizowano je też u Kardasiów przy ul. Piastowskiej w Stegnie. 

Ok. 1952 r., przedszkolaki z Jednorożca i Stegny. Zbiory Ireny Szczepańskiej.

Od 1 IX 1959 r. kierownikiem przedszkola była Henryka Gejda (od 1962 r. po mężu Zduniak). W 1964 r. zrezygnowała ze stanowiska, a jej miejsce zajęła Krystyna Łada, pracująca też jako wychowawczyni przedszkolanka. Dziewięć lat później Henryka Zduniak powróciła na stanowisko i pracowała jako kierowniczka przedszkola do 31 VII 1985 r. W tym czasie warunki lokalowe były bardzo trudne, co nie przeszkodziło 90 dzieciom uczęszczać do przedszkola w trzech grupach (stan na wrzesień 1977 r.).

Rok 1970. Grupa przedszkolaków z wychowawczynią Henryką Zduniak. U góry od lewej: Teresa Deptuła, Mirosława Drejka, Dariusz Opalach, Barbara Sopelewska, Jolanta Krysiak, Mirosława Sokołowska, Teresa Drążdż, Danuta Berg, Marianna Ferenc, Małgorzata Kosała, Marzena Berg, Joanna Matuszewska, Krystyna Kardaś, Lilla Kulasińska, Zbigniew Bieńkowski, Andrzej Ferenc, Jarosław Wilga Barbara Orzoł, Mieczysław Opalach, Hanna Pazdrąg, Jolanta Wójcik, Anna Opalach, Lidia Klimczak, Marianna Mordwa, Andrzej Mordwa. Zbiory Teresy Wojciechowskiej z Jednorożca. Źródło: T. Wojciechowska, Wspomnienie o śp. Henryce Zduniak (1937‐2014), „Głos Gminy Jednorożec”, 2 (34)/2014, s. 11.

W latach 70. XX w. personel przedszkola składał się z następujących osób:
  • kierownik Henryka Zduniak (do 1987 r. była też przedszkolanką);
  • wychowawczynie: Danuta Świderska, Teresa Krużycka, Daniela Piotrak, Krystyna Boćkowska;
  • intendentka Stanisława Kosała;
  • kucharka Zofia Jankowska;
  • Marianna Sobolewska, Anna Piotrak, Zofia Popiołek.
1 IX 1977 r. Personel przedszkola w Jednorożcu. Źródło: Kronika przedszkola w Jednorożcu, za: T. Wojciechowska, Jednorożec. Historia wsi, Jednorożec 2015.

We współpracy z rodzicami dyrekcja przedszkola organizowała wycieczki dla dzieci, zarówno te dalsze, np. do Warszawy, jak i bliższe. Przykładowo z okazji Dnia Dziecka urządzano przejażdżki wozem konnym, udekorowanym zielonymi gałązkami oraz kwiatami z bibuły. Biorący udział w wycieczkach rodzice śpiewali wraz ze swoimi dziećmi piosenki, które na akordeonie wygrywał Tadeusz Jeznach. Organizowano poczęstunki, na których pojawiały się m.in. lody od Klemensa Wilgi (1913–1997). Jeżdżono na polanę w Budziskach albo do Olszewki. 

Połowa lat 50. XX w. Grupa przedszkolaków z Jednorożca i Stegny z wychowawczyniami na wycieczce. Zbiory Michała Lorenca ze Stegny. Źródło: T. Wojciechowska, Jednorożec. Historia wsi, Jednorożec 2015.

1971 r., wycieczka do Warszawy zorganizowana przez przedszkole w Jednorożcu, w której brały udział dzieci wraz z mamami i starszym rodzeństwem. Pierwsza z prawej ówczesna kierowniczka przedszkola Krystyna Łada, w środku przedszkolanka Henryka Zduniak i intendentka Stanisława Kosała. Zbiory Barbary Gwiazda z Jednorożca.

W latach 80. XX w. jednorożeckie przedszkole zlokalizowane było w domach prywatnych przy ul. Jasnej: u Bednarczyków i Wilgów, później również Pawelczyków. W tym czasie zdecydowano, że konieczna jest budowa samodzielnego budynku, który można by było przeznaczyć na przedszkole. Powstał Społeczny Komitet Budowy Przedszkola, którego przewodniczącym został Czesław Bochniak, w latach 19741984 Gminny Dyrektor Szkół Jednorożcu, następnie Inspektor Oświaty i Wychowania w Urzędzie Gminy w Jednorożcu, a w latach 19861990 Naczelnik Gminy Jednorożec. Plany budowy przedszkola były możliwe, ponieważ zrezygnowano z wystawienia Domu Strażaka.

Przedszkolaki przed budynkiem przy ul. Jasnej w Jednorożcu, 1974 r. Zbiory Karola Michalaka.

W dniu 10 II 1984 r. wydano decyzję zatwierdzającą plan realizacyjny i uzyskano pozwolenie na budowę przedszkola. W kolejnym roku rozpoczęto prace budowlane, prowadzone ze środków pochodzących ze składek mieszkańców i dotacji państwowych. Dyrektorka Henryka Zduniak inspirowała do pomocy mieszkańców, urządzała zbiórki pieniędzy oraz zabawy taneczne, z których dochód przeznaczano na budowę przedszkola, pozyskiwała dotacje zewnętrzne.

Od 1 IX 1985 r. funkcję dyrektora przedszkola w Jednorożcu pełniła Wanda Czapiga, która zastąpiła na tym stanowisku odchodzącą na emeryturę poprzedniczkę, która przez 2 lata pracowała jeszcze na pół etatu jako wychowawczyni. Dzięki prośbom i zaangażowaniu nowej dyrektorki do prac przy budowie gmachu zaangażowano wielu mieszkańców. Szczególnie wyróżnili się i aktywni byli: Danuta Wilga, Regina Czaplicka, Krystyna i Adam Grabowscy, Krystyna i Andrzej Grzyb, Marianna i Mirosław Siedleccy, Kazimierz Świderski, Wiesław Piotrak, Jerzy Piotrak, Jan Zbrzeźniak oraz Władysław i Stanisława Piotrak. U tych ostatnich w stodole ułożono sprzęt zakupiony dla przedszkola, który przeczekał 3 lata.

Plac budowy przedszkola. Źródło: Kronika przedszkola w Jednorożcu, za: T. Wojciechowska, Jednorożec. Historia wsi, Jednorożec 2015.

Budynek w stanie surowym postawiła Spółdzielnia Kółek Rolniczych z Przasnysza. Od końca 1986 r. prace kontynuowała Spółdzielnia Usług Rolniczych z Jednorożca z prezeską Anną Bakułą na czele. Niestety prace opóźniały się z powodu problemów z zaopatrzeniem w materiały i działaniami podwykonawców. 

W tym samym czasie w Jednorożcu budowano dom nauczyciela dla 6 rodzin, co rozproszyło sił SUR i opóźniło oddanie do użytku budynku przedszkola.

Odbiór techniczny budynku przedszkolnego to dzień 1 IX 1989 r. Wedle ówczesnych pieniędzy jego wartość oceniano na ok. 0,5 mld zł. Wkład społeczny Czesław Bochniak wyceniał na ok. 5 mln zł w gotówce za rok 1989, podobna suma dotyczyła robocizny. 

Od końca czerwca 1989 r. przenoszono sprzęty, zabawy i pomoce dydaktyczne z lokali przy ul. Jasnej do nowego budynku, gdzie złożono je w jednej wyznaczonej na ten cel sali. Plac budowy porządkowano przez wakacje, by od września móc przyjąć dzieci do przedszkola. Dzień po odpuście parafialnym, 16 VIII 1989 r., rozpoczęto sprzątanie sal. Ściany w salach zajęciowych szlifowano papierem ściernym, zaś glazurę w łazienkach i kuchni czyszczono żyletkami. Wszystkie sale zostały udekorowane. Plac zabaw przygotowano w czynie społecznym. Sprzęt do zabaw, m.in. huśtawki czy "ważki" sfinansował Zarząd Wojewódzki Towarzystwa Przyjaciół Dzieci ze środków prewencyjnych PZU. Sprzęt wykonano w Zespole Szkół Zawodowych w Przasnyszu. 

Uroczyste otwarcie Państwowego Przedszkola w Jednorożcu, mieszczącego się w nowym budynku przy ul. Witosa 4, odbyło się 25 IX 1989 r. Naczelnik Gminy Jednorożec Czesław Bochniak przekazał symboliczny klucz do przedszkola Inspektorowi Oświaty i Wychowania w Urzędzie Gminy w Jednorożcu, Zygmuntowi Smolińskiemu, a ten wręczył klucz dyrektorce placówki Wandzie Czapidze. Po programie artystycznym goście mogli zwiedzić budynek.

25 IX 1989 r. Naczelnik gminy Jednorożec Czesław Bochniak przekazuje symboliczny klucz do nowego budynku przedszkola Inspektorowi Oświaty w Jednorożcu Zygmuntowi Smolińskiemu. Źródło: Kronika przedszkola w Jednorożcu, za: T. Wojciechowska, Jednorożec. Historia wsi, Jednorożec 2015.

Przedszkole w Jednorożcu, 19 X 1989 r. Fot. Sławomir Olzacki.

Przedszkole w Jednorożcu, 19 X 1989 r. Fot. Sławomir Olzacki.

Przedszkole w Jednorożcu, 19 X 1989 r. Fot. Sławomir Olzacki.

Przedszkole w Jednorożcu, 19 X 1989 r. Fot. Sławomir Olzacki.

Wanda Czapiga, dyrektorka przedszkola w Jednorożcu, w jednej z sal zajęciowych, 19 X 1989 r. Fot. Sławomir Olzacki.

Przedszkole w Jednorożcu, 19 X 1989 r. Fot. Sławomir Olzacki.

Naukę w nowym budynku rozpoczęto 26 IX 1989 r. Wówczas do przedszkola uczęszczało 160 dzieci w 6 grupach. W czerwcu 1990 r. po dziewięcioletniej przerwie naukę ukończyły dzieci w "zerówce". Poprzednie lata spędziły na nauce w budynku szkoły podstawowej. Od 3 IX 1990 r. funkcję dyrektora przedszkola przejęła Jadwiga Rybacka do 2006 r., będąca też nauczycielką przedszkolanką. Do placówki na początku lat 90. XX w. uczęszczało 132 dzieci. Podzielono je na 5 grup. Trzy z nich stanowiły sześciolatki ("zerówka"), zaś dwie pozostałe obejmowały 34-latki oraz 5-latki. 

Personel przedszkola w tym czasie liczył 26 osób. Oprócz dyrektorki w placówce pracowali:
  • nauczycielki: Wanda Czapiga (do 2004 r.), Teresa Krużycka (do 2002 r.), Daniela Piotrak (do 2010 r.), Krystyna Lesińska (do 2007 r.), Danuta Suchowiecka (do 2007 r.), Halina Budna (do 2005 r.), Celina Piotrak (do 2007 r.), Wiesława Stodolska (do 2007 r.);
  • intendentka Stanisława Kosała (do 2004 r.);
  • kucharka Jadwiga Wilga (do 2003 r.);
  • pomocnice kucharki: Maria Orłowska i Lucyna Zabielska (do 1994 r.);
  • pomocnica nauczycielki Marianna Mordwa;
  • woźne oddziałowe: Maria Kuligowska, Elżbieta Kulasińska (do 1994 r.), Agnieszka Szabała, Genowefa Maluchnik Maria Ebing (do 1994 r.);
  • konserwator i starszy woźny Czesław Prusik (do 2004 r.).
Personel przedszkola w Jednorożcu w roku szkolnym 1989/1990 oraz 1990/1991. Źródło: Kronika przedszkola w Jednorożcu, za: T. Wojciechowska, Jednorożec. Historia wsi, Jednorożec 2015.

W roku szkolnym 1994/1995 z powodu podniesienia tzw. opłaty stałej za pobyt dziecka w przedszkola wielu rodziców zrezygnowało z posyłania dzieci do przedszkola. Część z nich zdecydowała się przyprowadzać dzieci z własnym prowiantem na ok. 5 godzin. poza tym na stałe przychodziło niewiele 3-5-latków. To sprawiło, że z dotychczas działających 3 grup mniejszych dzieci pozostała tylko jedna, sześciolatki zaś zorganizowano w 3 grupach. W roku szkolnym 1995/1996 w "zerówce" uczyło się 60 dzieci, zaś młodsze 20 dzieci chodziło do jednej grupy. Jedna z grup sześciolatków spędzała w przedszkolu cały dzień, pozostałe przebywały w budynku do godziny 13:00. W roku szkolnym 1998/1999 dzieci uczęszczające do "zerówki" zorganizowano w dwóch grupach.

Rok szkolny 1998/1999. Dzieci z zerówki urodzone w roku 1992 z jedną z wychowawczyń. W nawiasach podaję nazwiska po mężu. Górny rząd od lewej: Marcin Dworniczak, Beata Skała, Edyta Koper (Kołodziejczyk), Karolina Więcek, Ilona Berk (Jarzynka), Karmen Mkhitarian, Karolina Piotrak, Agnieszka Jabłońska (Bocian), Sebastian Jabłoński, Bartosz Piotrak; drugi rząd: Urszula Sobieraj, Maria Weronika Kmoch, Agata Andrzejczyk (Suchocka), Katarzyna Piotrak, Izabela Rucka, Anna Szymańska (Mocek), Marta Sopęch, Rafał Duch, na dole: pięciolatek Mateusz Orzoł, Jakub Klimczak, Piotr Załęski, Krzysztof Kardaś, Paweł Gwiazda, Paweł Deptuła, Jacek Grabowski. Zbiory prywatne.

Oprócz nauki w przedszkolu organizowano różne akcje i planowano atrakcje dla dzieci. W styczniu 1990 r. w nowym przedszkolu po raz pierwszy zorganizowano zabawę choinkową, zaś w styczniu 1996 r.  Dzień Babci i Dziadka.

Zabawa choinkowa w 1991 r. Na zdjęciu widoczne osoby urodzone w latach 1985–1987. Zbiory Anny Urbaniak. Źródło.

Od 2005 r. dyrektorem Przedszkola Samorządowego w Jednorożcu jest Małgorzata Kardaś-Wcisło. Z dniem 1 IX 2012 r. placówek weszła w skład Zespołu Placówek Oświatowych w Jednorożcu. Dyrektor stała się wicedyrektorem Zespołu i pełni funkcję kierownika przedszkola.

Budynek przedszkolny, postawiony w latach 80. z biegiem czasu zaczął wymagać prac remontowych. W 2006 r. wykonano nową elewację oraz przeprowadzono generalny remont łazienek i szatni. 

Przedszkole w Jednorożcu w czasie prac remontowych w 2006 r. Źródło.

Zamiast duże szatni powstała nowa sala dla dzieci, tzw. "Małpi Gaj", zaś szatnie zorganizowano na przedsionku przy wejściu. Środki na urządzenie sali zabaw pochodziły m.in. ze zbiórki zorganizowanej podczas festynu rodzinnego.

Dzień Rodziny 14 V 2006 r. w przedszkolu w Jednorożcu. Źródło: A. Iwulska, Festyn rodzinny w przedszkolu, "Głos Gminy Jednorożec", 2/2006, s. 16.

W roku szkolnym 2012/2013 przedszkole prowadziło projekt "Otwarte Przedszkole". W latach 20132014 zorganizowano akcję "Jednorożec potrzebuje przedszkola" w ramach Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki. Program miał na celu zmniejszenie stopnia nierówności w dostępie do edukacji przedszkolnej. Jak czytamy w raporcie końcowym, "Wsparciem zostało objętych 140 dzieci w wieku od 3 do 5 lat, zamieszkujących gminę Jednorożec. Projekt miał na celu zwiększenie wśród rodziców świadomości wagi edukacji przedszkolnej, zwiększenie dostępu do edukacji przedszkolnej dzieci 35 letnich, poprawa startu  w edukację szkolną dzieci, poprzez nowe możliwości dodatkowych zajęć, a tym samym wzrost wskaźnika upowszechnienia edukacji przedszkolnej. Udział w projekcie  był bezpłatny. Dzieci miały zapewnioną opiekę w godzinach 6.30–16.00. Projekt obejmował również: zakup pomocy dydaktycznych oraz zabawek dla dzieci".

W 2015 r. w placówce pracowało 8 wychowawczyń i 7 pracowników obsługi. W roku szkolnym 2014/2015 do przedszkola uczęszczało 129 dzieci, zorganizowanych w 5 grupach.

Obecnie przedszkole w Jednorożcu to placówka oświatowa zapewniająca uczęszczającym do niego dzieciom nie tylko przygotowanie do edukacji szkolnej, ale i mnóstwo atrakcji, które również uczą. Dzieciom potrzebującym specjalnej opieki zapewnia się dodatkową pomoc. Oprócz zajęć języka angielskiego korekcyjno-kompensacyjnych, logopedycznych czy spotkań z psychologiem przedszkole organizuje Dni Otwarte dla rodziców. Dla dzieci natomiast od 2008 r. organizowano są dni adaptacyjne. Współpraca z parafią Jednorożec układa się pomyślnie  co roku przedszkole wraz z proboszczem ks. A. Kronem organizuje konkursy wielkanocne i bożonarodzeniowe. Dzieci włączają się w różne akcje, np. Góra Grosza, Czysty las, Cała Polska czyta dzieciom czy Sprzątanie świata. Prowadzone są liczne programy profilaktyczne, spotkania z ciekawymi osobami z lokalnego środowiska (policjant, pielęgniarka, lekarz, leśniczy, strażacy...), zajęcia propagujące zdrowy styl życia i zdrowe odżywianie. Dzieci uczęszczające do przedszkola biorą udział w Gminnych Przeglądach Twórczości Artystycznej "Pokaż swój talent", organizowanych przez Stowarzyszenie "Przyjaciele Ziemi Jednorożeckiej", ale też konkursach wewnętrznych (plastycznych, śpiewaczych, recytatorskich, fotograficznych itp.) i zewnętrznych. Organizowane są wycieczki bliższe i dalsze, warsztaty edukacyjne, spektakle teatralne i seanse filmów. Nie brakuje cyrku objazdowego, teatru lalek czy wreszcie uroczystego obchodzenia różnych świąt: Dzień Babci i Dziadka, od 2006 r. Dzień Rodziny, Dzień Kobiet, Dzień Nauczyciela, Dzień Chłopaka, Walentynki. W okresie bożonarodzeniowym dzieci wystawiają przedstawienia jasełkowe, w karnawale organizuje się bale oraz zimowy kulig. Poza tym w przedszkolu stałymi punktami roku szkolnego są m.in. Dzień pluszowego misia, Pożegnanie lata, Dzień pieczonego ziemniaka, Dzień Dziecka. Ten ostatni to zawsze okazja do atrakcyjnego spędzenia czasu np. podczas ognisk czy wyjazdów. Nie zapomnieć należy też o okazjach równie uroczyście obchodzonych  pasowaniu na przedszkolaka oraz pożegnaniu przedszkolaków z "zerówką".

Przedszkole w Jednorożcu, kadr z filmu promocyjnego gm. Jednorożec (2017 r.). Źródło.

W przedszkolu w Jednorożcu pracowali lub wciąż pracują (oprócz wymienionych wcześniej):
  • wychowawczynie: Anna Jóźwik, Dorota Kosała, Małgorzata Kardaś-Wcisło, Aneta Iwulska, Mariola Pszczółkowska, Ewa Sopelewska, Magdalena Lorenc, Elżbieta Prusik, Katarzyna Ebing, Krystyna Więcek, Anna Mikołajewska, Hanna Waszczak, Edyta Lorenc oraz katechetka Regina Rekosz;
  • personel administracyjno-techniczny: kucharki Janina Mordwa, Jadwiga Przybyłek, Elżbieta Maćkowska, Barbara Obrębska, Ewa Wilga, intendentka Izabella Filińska (od 2004 r.), woźny i konserwator Mirosław Krajewski (od 2004 r.), Anna Zwierzchowska, woźne: Paula Ebing i Halina Gołota.



Bibliografia:
Źródła:
Archiwum Muzeum Historycznego w Przasnyszu 
Urlich A., Wspomnienia stegneńskiej kurpianki poprawione i uzupełnione, Warszawa 2004, sygn. Mźr 282;

Prasa
Czaplicki Z., Przedszkole marzeń, "Tygodnik Ostrołęcki", 1989, 45, s. 4.

Źródła online:

Opracowania:
Bochniak Czesław, [w:] Pajka S., Słownik biograficzny Kurpiowszczyzny XX wieku, Kadzidło 2008, s. 89;
Iwulska A., Festyn rodzinny w przedszkolu, "Głos Gminy Jednorożec", 2/2006, s. 16;
Kosała D., Przedszkole w Jednorożcu, "Głos Gminy Jednorożec", 2/2006, s. 17;
Taż, Wanda Czapiga, "Głos Gminy Jednorożec", 1/2006, s. 13;
Wojciechowska T., Jednorożec. Historia wsi, Jednorożec 2015;


Do następnego!

Brak komentarzy:

Prześlij komentarz