ŚWIĄTKI W GMINIE JEDNOROŻEC: kapliczki skrzynkowe

Przyszedł czas na kolejny post związany z moim kapliczkowym projektem (więcej informacji: KLIK). Wpisy poświęcone kapliczkom jest mi łatwiej przygotowywać, ponieważ większość z nich już znalazłam, czasem tylko natrafiam na nowe obiekty, o których wcześniej nie wiedziałam. Większość nowych znalezisk to krzyże, a liczba odnalezionych świątków cały czas wzrasta (aktualnie mam łącznie 270 kapliczek, figur i krzyży), także na wpisy o krzyżach trzeba będzie jeszcze poczekać. Zapraszam Was dzisiaj na przegląd kapliczek skrzynkowych w gminie Jednorożec. Przy każdej znajdziecie opis oraz mapę z zaznaczoną lokalizacją obiektu.

Kapliczki skrzynkowe to wiszące otwarte lub oszklone skrzyneczki (szafeczki), nakryte dwuspadowym daszkiem. Zawieszane są na drzewach i ścianach budynków. Nierzadko wieńczy je krzyżyk. We wnękach (przeszklonych lub otwartych) znajdują się dewocjonalia, figurki i obrazki.

Na terenie gminy Jednorożec do tej pory znalazłam 7 kapliczek skrzynkowych. Wszystkie powieszone są na drzewach, przeważnie na sosnach. Poniżej znajdziecie też zdjęcia i informacje na temat pozostałości po jeszcze jednej kapliczce skrzynkowej, jaką znalazłam.

1. Budy Rządowe

Kapliczka wisi na drzewie znajdującym się na prywatnej posesji nr 19, po prawej stronie szosy biegnącej przez wieś. Drewniana skrzyneczka przykryta jest dwuspadowym daszkiem. Za kwadratową szybą znajduje się drewniany krucyfiks z metalową Pasyjką, sztuczne kwiaty oraz świeca. Zdjęcia wykonałam 13 II 2015 r.

Zrzut z Google Street View, lipiec 2012 r.

2. Dynak

Jadąc od Parciak po lewej stronie drogi, przy skręcie w dróżkę leśną, znajdziemy kolejną kapliczkę. Wykonana jest z blachy, zakończona prostym metalowym krzyżem, z figurą Matki Bożej Niepokalanej. Za figurą znajduje się obrazek, a przed nią stoją dwie małe doniczki ze sztucznymi kwiatami. Drzewo, na którym wisi kapliczka, ozdabiają sztuczne kwiaty: przyczepione do pnia oraz wetknięte w ziemię u podstawy drzewa. Możliwe, że kapliczka upamiętnia wypadek, jaki mógł mieć tu miejsce. Zdjęcia wykonałam 13 II 2015 r.

Zrzut z Google Street View, lato 2012 r.

Zrzut z Google Street View, lipiec 2012 r.

3. Droga Jednorożec-Skierkowizna

W lesie pomiędzy Jednorożcem a okolicą szlachecką Kobylaki, przed skrętem do Kobylak-Wólki, po lewej stronie szosy jadąc od Jednorożca, znajduje się ciekawa kapliczka. Umieszczono ją w budce dla ptaków, dawniej pomalowanej prawdopodobnie na biało. Ma płaski daszek, a przeszklone drzwiczki zamykane są na haczyk. We wnętrzu kapliczki znajduje się plastikowa (?) figura Matki Bożej, ozdobiona sztucznymi kwiatami. Obok drzewa znajduje się metalowy krzyż, upamiętniający miejsce wypadku. Zdjęcia wykonałam 9 V 2015 r.

Zrzut z Google Street View, wrzesień 2012 r.

4. Małowidz
Za Małowidzem przy drodze do Połoni, na zakręcie po prawej stronie drogi jadąc od Małowidza, stoi uschnięta, poskręcana sosna, a na niej powieszona jest drewniana skrzynkowa kapliczka skrzynkowa (kiedyś prawdopodobnie pomalowana na zielono) zakończona krzyżem z dewocjonaliami w środku (obraz Matki Bożej Częstochowskiej, srebrne figurki: Monstracji i Baranka). Kapliczka przykryta jest blaszanym daszkiem, zakończonym krzyżykiem. Do pnia przybitych jest też kilka żeliwnych krzyżyków. 

Według przekazu mieszkańców drzewo służyło za szubienicę i z tego powodu uschło. Miało tu być miejsce straceń, poczynając od powstania styczniowego. Wojsko carskie wieszało na sośnie powstańców. Podczas I wojny światowej do tego celu drzewa używali podobno zarówno Niemcy jak i Rosjanie. Jako szubienica służyło też Niemcom podczas okupacji w trakcie II wojny światowej. Sosny broni przed ścięciem jej uświęcenie krwią, a także legenda, że jest przeklęta. Bartnik, który chciał ją kiedyś przysposobić na drzewo bartne, miał podczas pracy spaść i się zabić. Od strony lasu na wysokości kilku metrów widoczne jest podłużne wyżłobienie w żywym drzewie, prawdopodobnie barciowe, częściowo zarośnięte. Drzewo uschło po II wojnie światowej. Zdjęcia wykonałam 13 II, a dwa ostatnie 12 VII 2015 r.

5. Parciaki

Kapliczka skrzynkowa na drzewie na terenie administracyjnym Parciak, po lewej stronie drogi leśnej z Budzisk do Parciak. Kiedyś, zanim Niemcy w 1914 r. wybudowali kolej i powstała stacja w Parciakach (dziś: Parciaki-Stacja, więcej o kolei w gminie Jednorożec: KLIK), droga, przy której znalazłam tę kapliczkę, była główną trasą z Jednorożca przez Budziska do Parciak. Kapliczka znajduje się na odcinku między torami kolejowymi a wsią Parciaki, bliżej torów niż wsi.

Kapliczka jest pomalowana na niebiesko, dawno nie była odnawiana. Jest prosta w swej konstrukcji, drewniana, lekko przechylona w stosunku do drzewa, na którym wisi. Pod daszkiem, a nad przeszkoloną wnęką znajduje się metalowy krzyżyk. We wnęce znajduje się obrazek Matki Bożej Częstochowskiej z podpisem "POD TWOJĄ OBRONĘ UCIEKAMY SIĘ", przyozdobiony czterema białymi sztucznymi różami. Do drzewa, do którego przymocowano kapliczkę (sposób mocowania widoczny na zdjęciu w komentarzu) uczepiono też pęk sztucznych kwiatów, podobne wetknięto w ziemię pod drzewem.
Zdjęcia wykonałam 6 VI 2015 r.

6. Parciaki

Kapliczka znajduje się na sośnie przy trasie Parciaki-Stacja-Parciaki, po prawej stronie drogi, przed znakiem "Parciaki" jadąc od Parciak-Stacji. We nieprzeszklonej wnęce umieszczono figurę Matki Bożej Niepokalanej, ozdobioną sztucznymi kwiatami. W ciągu ostatnich 3 lat kapliczka została pomalowana na ciemnozielono. Zdjęcia wykonałam 13 II 2015 r.

Zrzut z Google Street View, lipiec 2012 r.

7. Żelazna Prywatna

Kapliczka skrzynkowa w lesie na skrzyżowaniu dróg przy trasie z Ramion do Żelaznej Prywatnej, już na terenie gminy Jednorożec. W przeszkolonej wnęce kapliczki zwieńczonej krzyżem znajdują się: krucyfiks, obrazek w ramce oraz sztuczne kwiaty. Kapliczka jest pomalowana na niebiesko i ozdobiona sztucznymi kwiatami. Zdjęcia wykonałam 11 VII 2015 r.

Przy drodze leśnej z Budzisk do Parciak, na terenie administracyjnym Budzisk, znajduje się pozostałość po kapliczce skrzynkowej. Wisiała na sośnie po lewej stronie drogi - tej samej, co powyżej prezentowana niebieska kapliczka skrzynkowa z obrazkiem Matki Bożej Częstochowskiej, na odcinku między torami a Parciakami, bliżej torów niż wsi. Zachowały się pozostałości daszku, ściany oraz mocowania kapliczki do drzewa. Kapliczka musiała być sporych rozmiarów - największa ze wszystkich skrzynkowych w gminie Jednorożec, jakie znalazłam. Poniżej miejsca, w którym wisiała kapliczka, zawieszono drewniany prosty krzyż z metalową Pasyjką i tabliczką INRI (współczesny). Zdjęcia wykonałam 6 VI 2015 r.

Wszystkie zdjęcia w poście są mojego autorstwa. Mapy wykonałam na podkładzie mapy Google.

Mam nadzieję, że uda mi się jeszcze znaleźć kapliczki skrzynkowe w gminie Jednorożec. To jedne z moich ulubionych świątków i zawsze gdy je znajduję zachwycam się ich prostotą i pięknem. 

Czy w Waszej okolicy znajdują się jakieś kapliczki skrzynkowe? Podzielcie się zdjęciami i informacjami!

Tekst powstał w ramach projektu "Wybrane aspekty dziedzictwa kulturowo-historycznego gminy Jednorożec. Kapliczki i krzyże przydrożne" realizowanego dzięki stypendium za wybitne osiągnięcia w różnych sferach działalności edukacyjnej dla szczególnie uzdolnionych studentów zamieszkałych na terenie Powiatu Przasnyskiego w roku akademickim 2014/2015. Organizatorem i Fundatorem stypendium jest Starostwo Powiatowe w Przasnyszu.

Strona internetowa projektu (Facebook): KLIK.

Strona internetowa Fundatora: KLIK.

Projekt zakończył się wydaniem książki "Kapliczki, figury i krzyże przydrożne w gminie Jednorożec". Publikacja jest dostępna w sprzedaży, więcej szczegółów: KLIK.

Do następnego!