Przygotowania do dzisiejszego wpisu zajęły mi bardzo wiele czasu, choć sam post będzie bardzo krótki ;) Na podstawie źródeł stworzyłam tabelę ze zmianami administracyjnymi parafii, do jakich należały na przestrzeni wieków poszczególne miejscowości na terenie dzisiejszej gminy Jednorożec. Chcecie zobaczyć, jak mi to wyszło? ;) Zapraszam!
Aby powiększyć grafikę, kliknij na nią, a następnie otwórz w nowym oknie.
Aby prawidłowo odczytać schemat, należy mieć świadomość, że:
- w tabeli umieściłam wszystkie miejscowości i osady, jakie występują w historycznych spisach, a należą dziś do gminy Jednorożec;
- wieś Drążdżewo Nowe należy do dwóch parafii: Jednorożec i Drążdżewo, granica przebiega w środku wsi;
- leśniczówka Kamienica - niegdyś osobna osada, dziś to część Kobylak Czarzastych;
- Murowanka to leśniczówka w pobliżu Nakła i Bud Rządowych, na mapach z dwudziestolecia międzywojennego jest zaznaczona bliżej Nakła, na współczesnej mapie Google bliżej Bud Prywatnych, które należą do gminy Krasnosielc i parafii Drążdżewo;
- wieś Parciaki Stacja powstała po 1914 r., kiedy to Niemcy w czasie I wojny światowej zbudowali kolej, dlatego też przynależność tej wsi do parafii Parciaki zaznaczyłam od 1914 r.;
- Uścianek to leśniczówka położona niedaleko szosy z Jednorożca do Kobylak;
- Szkopnik to osada leśna położona pomiędzy Budziskami a Budami Rządowymi;
- Zadziory to niegdyś osobna osada, dziś część Olszewki, dlatego przynależność tej wsi do poszczególnych parafii pokrywa się z przynależnością Olszewki;
- Żelazna Rządowa Gutocha powstała jako osiedle w czasach PRL, zaznaczyłam przynależność wsi od ok. poł. XX w.;
- w Słowniku geograficznym Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich pojawia się też wzmianka o osadzie Zadery, jednak nie jestem w stanie jej zlokalizować.
Zachęcam do bliższego poznania historii poszczególnych miejscowości:
a) Budziska, Szkopnik, Zadziory, Uścianek, Murowanka, Kamienica, Zadery: KLIK;
b) Parciaki, Parciaki-Stacja, Dynak, Żelazna Prywatna, Żelazna Rządowa, Żelazna Rządowa Gutocha: KLIK;
c) Ulatowo Dąbrówka, Ulatowo Pogorzel, Ulatowo Słabogóra: KLIK;
d) Kobylaki Czarzaste, Kobylaki Konopki, Kobylaki Korysze, Kobylaki Wólka: KLIK;
e) Lipa, Obórki, Przejmy: KLIK;
f) Drądżewo Nowe, Stegna: KLIK;
g) Małowidz, Połoń, Olszewka: KLIK;
h) Budy Rządowe, Nakieł: KLIK;
i) Jednorożec:
- cz. 1 (do końca XVIII w.): KLIK;
- cz. 2 (1801-1914): KLIK;
- cz. 3 (1914-1939): KLIK;
- cz. 4 (1939-1945): KLIK.
O parafii Drążdżewo pisałam co nieco tutaj: KLIK. Linki do opisów pozostałych parafii na terenie gminy Jednorożec w sekcji "Bibliografia".
Gwoli uzupełnienia, warto też znać przynależność poszczególnych parafii do dekanatów:
a) parafie od początku należące do diecezji płockiej:
O parafii Drążdżewo pisałam co nieco tutaj: KLIK. Linki do opisów pozostałych parafii na terenie gminy Jednorożec w sekcji "Bibliografia".
Gwoli uzupełnienia, warto też znać przynależność poszczególnych parafii do dekanatów:
a) parafie od początku należące do diecezji płockiej:
- parafia Przasnysz - dekanat przasnyski;
- parafia Krzynowłoga Wielka: dekanat pułtuski -> od 1506 r. (nowo utworzony) dekanat przasnyski -> od 1530 r. dekanat ciechanowski -> od 1693 r. (nowo utworzony) dekanat janowski -> od 1818 r. dekanat przasnyski -> od 1915 r. (nowo utworzony) dekanat chorzelski -> od 1922 r. dekanat przasnyski -> od 1963 r. (przywrócony) dekanat chorzelski -> od 1994 r. dekanat dzierzgowski;
- parafia Święte Miejsce - dekanat przasnyski;
- parafia Skierkowizna - dekanat dzierzgowski.
- parafia Krasnosielc - dekanat pułtuski -> od 1506 r. (nowo utworzony) dekanat przasnyski -> od 1697 r. dekanat makowski -> od 1863 r. dekanat przasnyski;
- parafia Chorzele - od powstania parafii w 1551 r. dekanat przasnyski -> dekanat janowski -> od 1818 r. dekanat przasnyski -> dekanat chorzelski (do likwidacji w 1922 r.) -> dekanat przasnyski -> od 1963 r. (przywrócony) dekanat chorzelski;
- parafia Baranowo - w II poł. XVIII w. dekanat łomżyński -> dekanat przasnyski (do 1992 r.) -> (obecnie) dekanat kadzidlański;
- parafia Drążdżewo - od 1915 r. (nowo utworzony) dekanat przasnyski (do 1992 r.) -> dekanat krasnosielcki;
- parafia Parciaki - od 1915 r. (nowo utworzony) dekanat chorzelski -> od 1922 r. dekanat przasnyski -> od 1963 r. (przywrócony) dekanat chorzelski;
- parafia Jednorożec - od powstania parafii w 1916 r. dekanat chorzelski (do likwidacji w 1922 r.) -> dekanat przasnyski -> od 1992 r. dekanat chorzelski;
- parafia Olszewka - dekanat przasnyski -> dekanat chorzelski;
- parafia Połoń - dekanat chorzelski.
Bibliografia:
Bibliografia do postów o parafiach w gminie Jednorożec:
a) Jednorożec: KLIK;
b) Parciaki, Olszewka: KLIK;
c) Połoń, Skierkowizna: KLIK;
d) Krzynowłoga Wielka: KLIK;
e) Święte Miejsce: KLIK;
oraz:
1781. Wizytacja generalna diecezji płockiej. Chorzele, [w:] Źródła do dziejów Ziemi Jednorożeckiej, red. Wojciech Łukaszewski, t. 1, wyd. 2 popr. i uzup., Jednorożec 2012, s. 6-13;
1781. Wizytacja generalna diecezji płockiej. Przasnysz, [w:] Źródła do dziejów Ziemi Jednorożeckiej..., s. 14-19;
Białczak Adam, Z dziejów parafii Baranowo, "Zeszyty Naukowe Ostrołęckiego Towarzystwa Naukowego" 9 (1995), s. 147-160;
Białczak Adam, Z dziejów parafii Baranowo, "Zeszyty Naukowe Ostrołęckiego Towarzystwa Naukowego" 9 (1995), s. 147-160;
Bojarska Urszula, Dynak, [w:] Zapiski Ziemi Jednorożeckiej, red. Monika Dworniczak i in., Jednorożec 2011, s. 24;
Chorzele, [w:] Słownik geograficzny..., t. 3, Warszawa 1880, s. 634;
Diecezja łomżyńska - rys historyczny;
Diecezja łomżyńska - rys historyczny;
Dynak, [w:] Słownik geograficzny..., t. 2, Warszawa 1881, s. 251;
Grzybowski Michał Marian, Dekanat przasnyski i jego duchowieństwo w XVIII-XIX wieku, [w:] 1000 lat pogranicza Chorzel. Materiały z sesji popularnonaukowej zorganizowanej 28 sierpnia 2010 roku w Chorzelach przez Towarzystwo Przyjaciół Chorzel, red. M. Wiśnicki, Chorzele 2011, s. 66-78.
Guzewicz Wojciech, Zmiany organizacyjne Kościoła na północnym Mazowszu w XIX i XX w., [w:] Mazowsze Północne. W poszukiwaniu tożsamości narodowej, społecznej i religijnej, red. Janusz Gołota, Marek Truszczyński, Ostrołęka 2012, s. 13-18;
Idem, Jubileusz 600-lecia parafii Krasnosielc: 1386-1986, "Studia Płockie" 15 (1987), s. 203-214;Guzewicz Wojciech, Zmiany organizacyjne Kościoła na północnym Mazowszu w XIX i XX w., [w:] Mazowsze Północne. W poszukiwaniu tożsamości narodowej, społecznej i religijnej, red. Janusz Gołota, Marek Truszczyński, Ostrołęka 2012, s. 13-18;
Kobylaki, [w:] Słownik geograficzny..., t. 4, Warszawa 1883, s. 209;
Kolberg Oskar, Mazowsze. Obraz etnograficzny, t. 4: Mazowsze Stare, Mazury, Kurpie, Kraków 1888;
Kruk Tadeusz, Jubileusz 100-lecia parafii pw. św. Izydora w Drążdżewie 1911-2011, cz. 2, "Krasnosielcki Zeszyt Historyczny" 8 (X 2011).
Kolberg Oskar, Mazowsze. Obraz etnograficzny, t. 4: Mazowsze Stare, Mazury, Kurpie, Kraków 1888;
Kruk Tadeusz, Jubileusz 100-lecia parafii pw. św. Izydora w Drążdżewie 1911-2011, cz. 2, "Krasnosielcki Zeszyt Historyczny" 8 (X 2011).
Łukaszewski Wojciech, Żelazna Prywatna, Żelazna Rządowa, Żelazna Rządowa-Gutocha, "Głos gminy Jednorożec" 3 (7)/2007, s. 8-9;
Obraz statystyczny powiatu przasnyskiego sporządzony w roku 1815 przez podprefekta tegoż powiatu F.S. Zielińskiego w Przasnyszu, oprac. A. Kociszewski, Ciechanów 1991;
Obraz statystyczny powiatu przasnyskiego A. N. Leontiewa z 1889 r., przeł. i oprac. J. Kociszewska, Ciechanów 1992;
Polska XVI wieku pod względem geograficzno-statystycznym opisana przez Adolfa Pawińskiego, t. 5: Mazowsze, [w:] Źródła dziejowe, t. 16, Warszawa 1895, s. 334-338;
Pszczółkowski Adam A., Źródła do dziejów parafii (Krasno)Sielc. XVI-XVII wiek, "Krasnosielckie Zeszyty Historyczne" 2/2010, s. 7-9;
"Regestr diecezjów" Franciszka Czaykowskiego, czyli właściciele ziemscy w Koronie w 1783 r., do druku podał Sławomir Górzyński, przypisami i wstępem opatrzyli Krzysztof Chłapowski, Sławomir Górzyński, wyd. 2 popr., Warszawa 2009.
Stankiewicz J., Kościoły w archidiecezji płockiej wraz z parafiami filialnymi W II poł. XVIII w.;
Do następnego! :)
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz