Ostatnio pisałam Wam o nieistniejących już świątyniach różnych wyznań w Przasnyszu: synagodze i kościołach katolickich - KLIK, zborze ewangelickim: KLIK oraz cerkwiach: KLIK. Dzisiaj z kolei zapraszam na wpis o tych świątyniach w Przasnyszu, które mają już kilka wieków i nadal służą wiernym. Zaczynamy! :)
1. Kościół parafialny (farny) pw. Wniebowzięcia NMP w Przasnyszu
Jako drewniana kapliczka (przy dworze książęcym?) zbudowany był już, wedle tradycji, w XIII wieku. W wieku XIV, jak dowodzi struktura murów, dawna kapliczka przebudowaną została na większych rozmiarów świątynię. Parafię w Przasnyszu ufundował książę mazowiecki Janusz I pod koniec XIV w. Kościół pod wezwaniem Wniebowzięcia Matki Boskiej w 1408 r. konsekrował sufragan płocki biskup nikopolitański Marian. Świątynia spaliła się ok. 1470 roku. W obecnej formie kościół wzniesiono w latach 1474-85 z fundacji plebana przasnyskiego kanonika płockiego Michała Bończa-Bonieckiego, a konsekrował go około roku 1489 biskup Piotr z Chodkowa. Prawie w tym samym czasie powstały dwie kaplice boczne: północna pw. Pięciu Ran Pana Jezusa, ufundowana przez cech krawców i południowe: pw. Najświętszej Marii Panny oraz św. św. Bartłomieja, Cecylii i Barbary, fundacji Jana Kostki z Rostkowa, dziadka św. Stanisława, stolnika ciechanowskiego. W kaplicy północnej pochowani zostali rodzice św. Stanisława Kostki: Jan, kasztelan zakroczymski (zm. 1576) i Małgorzata z Kryskich (zm. 1593) oraz bracia: Wojciech, zmarły w dzieciństwie (1579) i Paweł, chorąży ciechanowski, fundator kościoła bernardynów w Przasnyszu (zm. 1607). Kruchtę wielką od zachodu dobudowano zapewne w 1 połowie XVI w. To w tym kościele, jesienią 1550 roku, odbył się chrzest św. Stanisława Kostki. Kościół zbudowany został w stylu gotyckim, jest orientowany (prezbiterium zwrócone na wschód), murowany z cegły, jednonawowy, posiada wyodrębnione zamknięte prosto prezbiterium. Dawniej prezbiterium miało sklepienie kryształowe, w kaplicach zachowało się sklepienia krzyżowo-żebrowe.
W końcu XV wieku obok kościoła wzniesiono wolnostojącą murowaną gotycką dzwonnicę, w XVI w. podwyższoną o trzecią kondygnację. Najstarszy dzwon pochodził z 1615 roku, pozostałe trzy z 1747 i 1748 roku.
|
|
|
Przasnysz na starych grafikach - kościół parafialny. Źródło. |
W XVII w. kościół farny podzielił los Przasnysza i był kilkakrotnie niszczony pożarami: w 1613, 1644 (lub rok później) i w 1657 roku. Odbudowany po pożarze z 1645 kościół konsekrował w 1670 roku, staraniem księdza Balzera Nałęcza, sufragan poznański biskup Maciej Kurski, za pozwoleniem biskupa płockiego Jana Gembickiego.
Pożar 19 lutego 1792 roku zniszczył całe wnętrze świątyni farnej, wskutek czego nabożeństwa parafialne odprawiały się w kościele bernardynów aż do chwili odrestaurowania i poświęcenia kościoła parafialnego, czyli do roku 1856. Odbudowa, prowadzona staraniem proboszcza Grzegorza Budnego, okazała się nietrwała.
W latach 1877-78 parafianie kościoła farnego wraz z gospodarzem parafii, ks. Stanisławem Czaplińskim, prałatem płockim i pułtuskim, zmuszeni byli przystąpić do gruntownej przebudowy kościoła. Ukształtowano wtedy szczyty zachodniej fasady i kruchty, dobudowano kruchtę do kaplicy południowej, a wnętrze kościoła nakryto pozorną kolebką w łuku odcinkowym. Wykonano także fryz akradkowy wieńczący elewację. Z czasów probostwa ks. Czaplińskiego pochodzi też ozdobna wieżyczka na kalenicy, chór muzyczny, ołtarze, ambona i chrzcielnica. Kolejny remont przeprowadzono w 1890 roku. Usunięto wówczas osiem filarów dzielących od XVII wieku wnętrze kościoła na trzy nawy i zasłaniających ołtarze, przebudowano zakrystię i skarbiec, odbito tynki zewnętrzne i usunięto wnęki.
|
|
|
Współczesny reprint drzeworytu sztorcowego z XIX w. (oryginał wydany w 1890 r.), przedstawiający kościół farny w Przasnyszu. Źródło. |
 |
| Przasnysz na początku XX w., kościół parafialny. Zb. Muzeum Historyczne w Przasnyszu. Źródło: Jarosław Chorzępa, Przasnysz luty 1915: „najciekawsza bitwa I wojny światowej", Przasnysz 2008. |
 |
| 1906-1914. Fara, drewniany most i koło wodne młyna. Zdjęcie wykonane w latach 1906-14 przez Władysława Marconiego (architekta) współzałożyciela TOnZP (Towarzystwa Opieki nad Zabytkami Przeszłości). Źródło. |
W 1911 za czasów ks. Józefa Piekuta w ścianie kaplicy Kostków umieszczono pamiątkową tablicę z białego marmuru w czarnym marmurowym obramowaniu z datami śmierci rodziców i braci Świętego.
W lecie 1915 roku, za probostwa ks. Józefa Piekuta, kościół farny został czasowo zamieniony na szpital wojskowy (lazaret). Ksiądz Piekut zanotował, że w grudniu 1914 roku zniszczenia wojenne bardzo dotknęły Przasnysz: W drugim dniu bitwy również kilka granatów pękło koło kościoła i plebanii. Wszyscy księża przasnyscy schronili się w wieży. Na trzeci dzień z samego rana zagrzmiały armaty (...) znowu plebania się napełniła. Bitwa doszła do zenitu. Już w czasie rannej mszy świętej z powodu huku dział zaczęły w kościele wypadać szyby. Siedzieliśmy w piwnicach do nocy, nikt nawet po wodę nie mógł wyjść, bo kule świstały. O godzinie 10 położyłem się spać, bo armaty przestały sypać pociski do miasta. Wtem, wpada do plebani jedna osoba i powiada, że kościół Felicjanek rozbity, u Bernardynów o mało wszyscy w piwnicy nie byli przywaleni. (...) fara w połowie, prezbiterium stoi, nawa główna zawaliła się. W lipcu 1915 roku ks. Piekut zapisał: Piękne starożytne kościoły przasnyskie (...) dziś smętny przedstawiają obraz: dachy i wieże poniszczone, a wewnątrz niemożliwe jest sprawować w nich służby Bożej; pozostał tylko jeden kościół farny, i ten uszkodzony, w którym dziś może odprawiać się nabożeństwo.
 |
| Widok na Przasnyszu i farę w 1915 r. Źródło. |
 |
| Szpital wojskowy w budynku przasnyskiej fary podczas I wojny światowej. Zb. Mirosław Krejpowicz. |
W dwudziestoleciu międzywojennym, po odbudowie miasta ze zniszczeń wojennych, przasnyska fara stała się miejscem niezwykłych wydarzeń. W dniach 28 i 29 sierpnia 1926 roku uroczyście przeniesiono relikwie św. Stanisława Kostki do Rostkowa w związku z 200-leciem kanonizacji. 28 sierpnia w kościele farnym nieszpory celebrował biskup Antoni Julian Nowowiejski.
 |
| 1926 r., fara z kaplicą rodziny Kostków. „Przewodnik Katolicki”, nr 35, Poznań, 29. 08.1926 r. Źródło. |
W 1965 roku przed kościołem ustawiono figurę Matki Boskiej Bolesnej z cmentarza parafialnego, uratowaną od zniszczenia w czasie II wojny światowej.
W sierpniu 1967 roku odbywały się ogólnopolskie uroczystości ku czci św. Stanisława Kostki z racji 400-lecia jego śmierci. Główne obchody w Rostkowie wyznaczono na 20 sierpnia 1967 roku. Poprzedziły je nabożeństwa w najważniejszych kościołach diecezji płockiej w dniu 19 sierpnia, celebrowane przez biskupów. Tego dnia przybył do Przasnysza prymas Polski, kardynał
Stefan Wyszyński, witany u wejścia do fary przez proboszcza i dziekana przasnyskiego ks. Edmunda Szewczaka, następnie z ambony przez biskupa ordynariusza płockiego
Bogdana Sikorskiego. Po mszy św. celebrowanej przez biskupa sufragana poznańskiego
Franciszka Jedwabskiego prymas Wyszyński poświęcił odnowioną kaplicę Kostków, a bp Sikorski zainaugurował wieczystą nowennę ku czci św. Stanisława Kostki. W niedzielę 20 sierpnia prymas odprawił w przasnyskiej farze mszę św. Na plebanię przybył także arcybiskup krakowski kardynał
Karol Wojtyła i inni biskupi z całej Polski, zdążający na uroczystości rostkowskie (wzięło w nich udział 37 członków Episkopatu i ok. 50 tysięcy wiernych).
 |
| Wnętrze przasnyskiej fary w X 1985 roku. Źródło. |
Tablice w kruchcie wielkiej upamiętniają żołnierzy
NSZ,
NZW i
AK zamordowanych w latach 1945-1951 przez
NKWD i
UB oraz proboszczów przasnyskich (w wykazie kapłanów widnieje nazwisko
Jana Bilińskiego, nauczyciela i opiekuna św. Stanisława Kostki). Przy wejściu do kościoła tablica poświęcona kardynałowi
Aleksandrowi Kakowskiemu, który był tu chrzczony w 1862 roku (urodził się w Dębinach, dziś parafia Święte Miejsce).
 |
| Wnętrze kościoła farnego. Źródło. |
2. Kościół klasztorny pw. św. Jakuba i Anny w Przasnyszu
Najcenniejsza fundacja w Przasnyszu należała do Pawła Kostki, chorążego ciechanowskiego (1581-1602), brata św. Stanisława Kostki. W 1586 roku Paweł Kostka wyjechał do Rzymu, korzystając z poparcia udającego się tam kardynała Jerzego Radziwiłła, wioząc listy polecające od króla Stefana Batorego. Dnia 27 października Kostka uzyskał od papieża Sykstusa V zezwolenie na wybudowanie w Przasnyszu kościoła i klasztoru oraz listy protekcyjne do biskupów płockiego i włocławskiego o opiekę nad przasnyską fundacją. 11 listopada dokument erekcyjny dla zakonu wystawił generał franciszkanów Franciszek Gonzaga, a 3 paźdzernika 1587 roku fundację potwierdził biskup płocki Piotr Dunin Wolski. W 1588 roku Paweł Kostka ufundował nowy szpital i przytułek przy kościele św. Michała (fundacja biskupia), a w dawnym domu poszpitalnym przy kościele św. Jakuba, istniejącym od początku XVI w., osadził bernardynów, sprowadzonych z Bydgoszczy. W tym samym roku rozpoczął budowę nowego kościoła murowanego. Kostka poszerzył parcelę przy kościele św. Jakuba, wykupując sąsiednie domy i place od mieszczan oraz sytuując się na ziemiach należących do ludności żydowskiej, która, według wspomnień kroniki klasztornej, w 1588 roku została pozbawiona praw zamieszkiwania w Przasnyszu. Uroczyste wprowadzenie zakonników, przybyłych z konwentu bydgoskiego, miało miejsce 25 X 1588 roku. 27 marca 1589 roku zgodę na budowę wyraził król Zygmunt August. Początkowo w klasztorze zamieszkało ośmiu zakonników, ale już w 1590 roku było ich szesnastu. Bernardyni zajmowali się duszpasterstwem we własnym kościele, byli także spowiednikami przasnyskich bernardynek oraz obsługiwali ich kościół. Fundator Paweł Kostka bardzo troszczył się o instytucje dobroczynne i religijne. Zapewne to on sprowadził do Przasnysza wizerunek Madonny z Dzieciątkiem, czczony dziś jako Niepokalana Przewodniczka z Przasnysza.
 |
| Źródło obrazka i więcej informacji na temat obrazu i sanktuarium. |
W 1594 roku Paweł Kostka sprzedał ojcowiznę wojewodzie płockiemu Grzegorzowi Zielińskiemu, zobowiązując go do świadczeń na rzecz klasztoru bernardynów. Ten jednak nie wywiązywał się z przyjętych obowiązków. Paweł wielokrotnie upominał się za bernardynami, a po śmierci Grzegorza procesował się z jego synami, co uniemożliwiało mu wstąpienie do jezuitów. Budowa kościoła trwała do 1618 roku.
 |
| Tablica upamiętniająca budowniczego kościoła. Źródło. |
Przed 1607 rokiem z funduszów Elżbiety Mostowskiej, skarbnikowej ciechanowskiej, dobudowano do kościoła od strony południowej kaplicę św. Anny. Jednonawowy kościół otrzymał styl późnego gotyku i wezwanie św. Jakuba i św. Anny. Jednopiętrowy klasztor ukończono w 1637 r. Miedzy klasztorem, a prezbiterium stanęła okazała wieża, której budowę ukończono w 1635 roku. Około 1637 roku wystawiono przed fasadą kościoła niską kruchtę, wysuniętą ku południowi oraz pomieszczenie między kruchtą i kaplicą, z wejściem na kolistą wieżyczkę schodkową. Niewykończony całkowicie kościół został poświęcony w 1620 r. Konsekracji kościoła dokonał w 1635 biskup pomocniczy płocki Stanisław Starczewski. Zabudowania klasztorne wzniesiono w latach 1635-1671 staraniem kasztelana raciąskiego Jana Nowodworskiego i jego żony Barbary z Kretkowskich.
W czasie potopu szwedzkiego kościół bernardynów został splądrowany. Najeźdźcy zabili o. Stanisława Janarowskiego, zaś diakona Felicjana z Sulmierzyc zamęczyli w Karbówku.
|
|
|
Przasnysz, klasztor pobernardyński. Kolorowa wersja ryciny z połowy XIX wieku, znajdująca się na okładce książki Kościół i klasztor Bernardynów w Przasnyszu. Fundacja Pawła Kostki Andrzeja Langa, wydanej przez Akademicką Oficynę Wydawniczą EXIT (2010). |
W 1790 r. bernardyni założyli przy klasztorze renomowaną szkołę męską, złożoną z trzech klas. W Przasnyszu istniało z przerwami studium teologii oraz klasztorna biblioteka. W 1772 roku bernardyński nowicjat został przeniesiony z Warszawy do Przasnysza.
 |
| Kościół i klasztor w 1842 roku. Źródło. |
 |
| Kościół i klasztor w 1864 roku. Źródło. |
Zakonnicy użytkowali kościół i klasztor do kasaty w 1864 roku. Po tym czasie kościół był zarządzany przez rektora, a klasztor przeznaczono na cele świeckie. Zakonnicy Przasnysza czynnie włączyli się do walk w czasie powstania styczniowego, m.in. gwardian klasztoru Paschalis Błażejewski, księża Szymon Cebula (dosłużył się stopnia pułkownika), Narcyz Rozbachowski oraz klerycy Cyryl Skalski (wywieziony na Syberię) i Anzelm Czaplicki. Represje popowstaniowe ciężko dotknęły właśnie tę grupę, bowiem przy Komitecie Urządzającym ustanowiono Komisję do spraw klasztorów rzymsko-katolickich, która stwierdziła jawny udział konwentu z Przasnysza w powstaniu, co doprowadziło do natychmiastowego jego zamknięcia (29 XI 1864 r.). Spośród 16 zakonników przebywających wówczas w klasztorze, część trafiła do więzień, część wyjechała zagranicę bez prawa powrotu, resztę skierowano do jednego z 12 zachowanych konwentów. Obiekt przekazano w administrację Walerianowi Wojciechowskiemu, jedynemu zatrzymanemu w Przasnyszu bernardynowi, a po jego śmierci przeszedł on w ręce księży świeckich. Część biblioteki klasztornej wywieziono do seminarium diecezjalnego w Płocku, część uległa rozproszeniu.
 |
| Klasztor w Przasnyszu ok. 1902 r. Zb. Mirosław Krejpowicz. |
|
|
|
Klasztor pobernardyński. Pocztówka wydawana w latach 1900-1905 nakładem Bolesława Schmidta. Źródło. |
 |
| Kaplica św. Wawrzyńca w 1910 r. Źródło. |
W czasie I wojny światowej klasztor i jego otoczenie były wielokrotnie niszczone. Skrzydło południowe klasztoru zostało całkowicie zburzone, a sklepienie w kościele zawaliło się do połowy, co potwierdzają wspomnienia ks. Józefa Piekuta, proboszcza przasnyskiej fary: Natomiast kościoły i klasztor pobernardyński niemal doszczętnie zniszczony.
 |
| Żołnierze niemieccy przed zniszczonym w trakcie walk klasztorem pobernardyńskim w Przasnyszu, 1916 r. Zb. Mirosław Krejpowicz. Źródło: Radosław Waleszczak, Przasnysz i powiat przasnyski w latach 1866-1939. Zarys dziejów, Przasnysz 1999. |
 |
| Uszkodzony ogniem artylerii klasztor pobernardyński w Przasnyszu, wnętrze, widoczni żołnierze rosyjscy oglądający zniszczenia. Zb. Muzeum Historyczne w Przasnyszu. Źródło: Jarosław Chorzępa, Przasnysz luty 1915: „najciekawsza bitwa I wojny światowej", Przasnysz 2008. |
 |
| Przasnysz po walkach: wnętrze uszkodzonego klasztoru. Zb. Muzeum Historyczne w Przasnyszu. Źródło: Jarosław Chorzępa, Przasnysz luty 1915: „najciekawsza bitwa I wojny światowej", Przasnysz 2008. |
 |
| Przasnysz po walkach, uszkodzony ogniem artyleryjskim klasztor pobernardyński. Zb. Muzeum Historyczne w Przasnyszu. |
 |
| Zniszczony klasztor. Zb. Mirosław Krejpowicz. |
 |
| Kaplica św. Wawrzyńca po walkach w 1916 r. Źródło. |
Od 1916 roku prace konserwatorskie przy kościele i klasztorze prowadzili z ramienia Towarzystwa Opieki nad Zabytkami Przeszłości Kazimierz Skórewicz i Kazimierz Tołłoczko.
Obecni właścicele klasztoru, pasjoniści (sprowadzeni z Rzymu), przejęli obiekt 17 czerwca 1923 roku, w obecności delegata generała zakonu. Kontynuowali oni odbudowę kościoła i klasztoru ze zniszczeń wojennych, m.in. przebudowali szczyt kościoła i odbudowali sklepienia. W latach1924-28 zrekonstruowano dach i strop kościoła oraz północne i częściowo pozostałe skrzydła klasztoru.
 |
| 1920-30 Klasztor oo. pasjonistów. Źródło. |
 |
| 1920-30 Klasztor oo. pasjonistów. Źródło. |
 |
| 1923-1925 Kościół pobernardyński, obecnie oo. pasjonistów. Źródło. |
 |
| 1923-25 Klasztor, odnowiony szczyt i kobiety pracujące na placu budowy. Źródło. |
W okresie okupacji hitlerowskiej siedmiu zakonników z przasnyskiego konwentu zostało wywiezionych do niemieckiego obozu koncentracyjnego Soldau (KL) w Działdowie i tam zamordowanych. Niemcy zamienili kościół na spichlerz, a budynki klasztorne na szpital i więzienie. Rozebrali też zabytkowe ogrodzenie z XVIII w. i kapliczkę-rotundę św. Wawrzyńca z 1615 r., zniszczyli poza tym figury: św. Stanisława Kostki i Jana Nepomucena.
Po wojnie kościół był wielokrotnie remontowany. Ozdobiono go polichromiami w latach 1952-53, czego dokonali Jerzy Hoppen i Kazimierz Kwiatkowski, w latach 1950-53 witraże wykonał Stanisław Powalisz z Poznania.
Dnia 26 września 1982 erygowano tu parafię pw. św. Stanisława Kostki.
Dokładny opis architektoniczny i wyposażenie:
KLIK.
 |
| Wnętrze kościoła pasjonistów. Źródło. |
 |
| Wnętrze kościoła pasjonistów. Źródło. |
3. Kościół klasztorny św. Klary i Józefa w Przasnyszu
Początki klasztoru żeńskiego w Przasnyszu łączą się z fundacją Petroneli Podoskiej. W 1606 roku sprowadzono z Warszawy siostry bernardynki i na gruncie ofiarowanym przez Podoską wzniesiono dla nich pierwszą drewnianą kaplicę. W tym samym roku kolejnej fundacji dokonała Elżbieta Mostowska. W 1609 roku założono fundamenty murowanego jednonawowego kościoła pw. Niepokalanego Poczęcia NMP i klasztoru. Klasztor ukończono w 1615 roku. W ukończeniu budowy kościoła przeszkodził pożar. Budynki uległy spaleniu w 1622 roku. Odbudowane, spłonęły ponownie w 1645. Odrestaurowane w latach 1685-94 budynki, staraniem wieloletniej przeoryszy Katarzyny Załuskiej, konsekrował jej brat, biskup płocki Andrzej Chryzostom Załuski w 1694 roku. W 1685 r. kosciół otrzymał wezwanie św. Klary i św. Józefa.
W latach 1786-89 z fundacji oboźnego wielkiego koronnego Kazimierza Krasińskiego odnowiono kościół i rozbudowano klasztor. Pracami, stylizującymi budowle na barok, kierował architekt Franciszek Szulc. Budynki restaurowano ponownie w 1840 r. Bernardynki utrzymywały w klasztorze do 1864 roku słynny z wyników kształcenia panien pensjonat, jednak później, po kasacie klasztorów w Królestwie Polskim, nie mogły przyjmować kandydatek do zakonu.
W 1871 z niewyjaśnionych całkowicie powodów usunięto z miasta bernardynki. Ostatnie siostry wyjechały w lipcu 1871 roku do Łowicza i Wielunia. Na ich miejsce sprowadzono klaryski kapucynki i felicjanki z Łowicza. Dnia 13 czerwca tego roku władza carska przydzieliła Kapucynkom klasztor, a dwa lata później, 14 czerwca 1873 r. kapucynki otrzymały od Rzymu dekret pozwalający im zająć kosciół i klasztor w Przasnyszu. Klaryski przybyły do Przasnysza 26 lipca 1871 roku. Odwiedzał je tu dwukrotnie o. Honorat Koźmiński. Pierwszą opatką klasztoru była matka Izabella Lebenstein. W 1888 roku w zakonie przebywało 11 felicjanek. Przez długie lata kapucynki nie mogły przyjmować nowych kandydatek do zakonu. Udało się to zmienić na krótko w latach 1905-06, jednak regularny nowicjat otworzyły kapucynki dopiero w czasie I wojny światowej, w 1916 r.
 |
| 1907 r.: Kościół przy Klasztorze panien Felicjanek. Fot. I. Ślusarski, Warszawa. Źródło. |
Podczas I wojny światowej zabudowania klasztorne zostały uszkodzone. W grudniu 1914 roku ks. Piekut zapisał: U Felicjanek kościół i klasztor ucierpiały, ale stosunkowo mniej. W styczniu 1915 roku w Przasnyszu Niemcy zarządzili ewakuację ludności. Również siostry zostały zmuszone do opuszczenia klasztoru. Nie obyło się to bez problemów, jako że nie wszystkie były w dobrym zdrowiu, a matka Kolumba Łastowiecka nie chodziła w ogóle z powodu sztywnej jednej nogi. Mężczyźni musieli ją wynosić wprost z celi. Na miejscu pozostała tylko jedna siostra, Jadwiga Górecka, mająca czuwać nad opuszczonymi zabudowaniami, jako znająca dobrze język niemiecki. Pozostałe 11 kapucynek wywieziono na dwóch furmankach do Pułtuska, gdzie bardzo gościnnie przyjął je ksiądz dziekan Jan Gęsty, użyczając im na mieszkanie wikariatkę, składającą się z dwóch pokoi i małej kuchenki. Księża wikariusze przenieśli się na plebanię. W Pułtusku siostry mogły codziennie uczęszczać na Mszę św. do pobliskiego kościoła i prowadzić w miarę normalne życie zakonne. Niestety zachorowała tam ciężko i w końcu zmarła w szpitalu s. Wiktoria Obiedzińska. W czasie nowych walk o Przasnysz - na przełomie lutego i marca 1915 r. - ponownie ucierpiał kapucyński klasztor i kościół. Niemcy urządzili tam stanowiska karabinów maszynowych. Jeden z żołnierzy niemieckich spisał później swoje wspomnienia o tych wydarzeniach: Na skraju miasteczka stoi klasztor, jak się potem dowiedzieliśmy, żeński. Nasz kapral zauważył, gdy pełzaliśmy wzdłuż ścian, małe okna w dachu, idealne dla naszych km (karabinów maszynowych – przyp. tłum.). Wewnątrz nie było nikogo. Gdy z wielkim trudem ustawiliśmy nasze „maximy” w oknach, mogliśmy dostrzec Rosjan w kościele przed nami. Strzelaliśmy do nich, dopóki nie uciekli. Ostatnie działania wojenne na terenie miasta miały miejsce latem 1915 roku, kiedy to Niemcy zdobyli miasto. Na terenie ogrodu sióstr i dawnego ogrodu bernardynów pogrzebano wówczas w pośpiechu setki zabitych żołnierzy rosyjskich i niemieckich oraz mieszkańców Przasnysza. W mieście rozpoczął się trzyletni okres okupacji niemieckiej. Zaraz po zajęciu miasta Niemcy pozwolili siostrom wrócić z Pułtuska do klasztoru.
 |
| Żołnierze rosyjscy z dywizji syberyjskich w odbitym z rąk niemieckich Przasnyszu w tle uszkodzony ogniem artyleryjskim budynek klasztoru żeńskiego (odremontowany po 1916 r.), zima 1914 r. Zb. Mirosław Krejpowicz. |
 |
| Klasztor w Przasnyszu, 1915 r. Źródło. |
 |
| Wnętrze kościoła w czasie I wojny światowej. Zb. Mirosław Krejpowicz. Źródło. |
Po 1916 r. odremontowano je pod kierunkiem architektów Kazimierza Skórewicza i Kazimierza Tołłoczki.
 |
| 1926. Klasztor ss. kapucynek. Źródło. |
W kwietniu 1941 r. wszystkie zakonnice wywiezione zostały do niemieckiego obozu koncentracyjnego Soldau (KL) w Działdowie. Niemcy urządzili w kościele magazyn, a w klasztorze więzienie. W obozie w Działdowie zmarła śmiercią męczeńską bł.
Teresa (Mieczysława) Kowalska.
Dokładny opis stylu i wnętrza klasztoru i kościoła:
KLIK.
 |
| Zespół klasztorny, widok współczesny. Źródło (tam też więcej zdjęć). |
 |
| Wnętrze kościoła klasztornego. Źródło. |
Bibliografia:
Katalog zabytków sztuki w Polsce, t. X: Dawne województwo warszawskie, z. 18: Przasnysz i okolice, red. Izabela Galicka, Hanna Sygietyńska, Warszawa 1980.
Radosław Waleszczak, Przasnysz i powiat przasnyski w latach 1866-1939. Zarys dziejów, Przasnysz 1999.
Byliście w którymś z tych kościołów? Jak Wam się podobają? :)
Do następnego! :)
Ostatnio pisałam Wam o nieistniejących już świątyniach różnych wyznań w Przasnyszu: synagodze i kościołach katolickich - KLIK, zborze ewangelickim: KLIK oraz cerkwiach: KLIK. Dzisiaj z kolei zapraszam na wpis o tych świątyniach w Przasnyszu, które mają już kilka wieków i nadal służą wiernym. Zaczynamy! :)
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz