Inscenizacja przasnyskiej bitwy lutowej z 1915 r.

W lutym obchodzimy rocznicę bitwy pod Przasnyszem w 1915 r. Zapraszam Was na wpis poświęcony "najciekawszej bitwie I wojny światowej" oraz jej rekonstrukcji, jaka odbyła się 16 lutego na przasnyskim rynku.

BITWA LUTOWA 1915

Rozpocznijmy od przypomnienia kilku podstawowych informacji o bitwie lutowej pod Przasnyszem w 1915 r., zwanej też w Rosji "operacją przasnyską":

W lutym 1915 r. podczas Bitwy o jeziora Mazurskie wojska niemieckie rozgromiły XX Korpus ze składu I Armii rosyjskiej nie niszcząc całkowicie I Armii. W tym celu dowództwo niemieckie postanowiło siłami 8 Armii zdobyć Przasnysz i przedrzeć się w kierunku na Warszawę.

Pierwsze ciężkie walki o miasto Przasnysz rozpoczęły się 21 lutego z powodu roztopów, które powstrzymały niemieckie zaopatrzenie. Do tej pory oddziały niemieckie posuwały się polnymi i leśnymi drogami. W Sztabie niemieckim zadecydowano więc o uderzeniu na Przasnysz, który był ważnym węzłem komunikacyjnym. Do zdobycia miasta bronionego przez 63. rez. dywizję Piechoty pułkownika Barybina wyznaczono I Korpus Rezerwowy. Wschodnie i południowo-wschodnie części miasta zaatakowano siłami I dywizji rezerwowej a południowe 36 dywizji piechoty. 36 DP. po ciężkich walkach odrzuciła dopiero pod wieczór prawe skrzydło 63 DP. Tego samego dnia zdobyto koszary położone 1 km. na wschód od miasta biorąc 2000 jeńców i zdobywając 3 działa i 3 ckm. Od zachodu wczesnym wieczorem uderzyła 69 brygada rezerwowa. Rosjanie stawili ciężki opór i po zakończeniu amunicji doszło do wyczerpującej walki wręcz. Następnego dnia ciężkie walki o Przasnysz trwały nadal. Pozycje rosyjskie zostały ostrzelane przez trzy baterie haubic 15 cm s.F.H. 02, początkowo z ograniczoną liczbą strzałów w wyniku braku zaopatrzenia. O godz 15, 50 wojska niemieckie zdobyły cmentarz biorąc 3200 jeńców, wcześniej niszcząc cerkiew służącą jako rosyjski punkt obserwacyjny. Późnym wieczorem walki ucichły, Przasnysz został zdobyty, wzięto w sumie 10 000 jeńców. Generał Morgen będąc pod wrażeniem postawy obrońców, ofiarował rannemu płk. Barybinowi swoją szablę. Barybin w dowód uznania żołnierzy niemieckich podarunek przyjął. W wyniku walk oddziały niemieckie straciły sztandar pułkowy (jedyny sztandar, który armia niemiecka straciła w wyniku walk na froncie wschodnim, obecnie eksponowany w muzeum Ermitażu w Sankt-Petersburgu).

27 lutego oddziały rosyjskie wzmocnione siłami I i II korpusu syberyjskiego uderzyły na Przasnysz z zamiarem odbicia miasta z rąk Niemców. 1. Dywizja Syberyjska, (z I Korpusu Syberyjskiego) przedarła się do wschodnich peryferii miasta, biorąc do niewoli wielu jeńców. O godz. 10-tej rano 4. Dywizja Syberyjska, (z II Korpusu Syberyjskiego), atakująca od północy, wschodu i południa wdarła się do miasta, biorąc jeńców i zdobycz (ok. 1500 jeńców i 6 karabinów maszynowych). Do godz. 19 miasto zostało całkowicie opanowane przez Rosjan. Front w tym rejonie nie licząc sporadycznych szturmów nasilonych w czerwcu zastygł na cztery miesiące do kolejnej ofensywy niemieckiej.

W bitwie przasnyskiej liczba żołnierzy niemieckich wziętych do niewoli przewyższała liczbę jeńców niemieckich wziętych przez Francuzów w bitwie nad Marną. Z tego względu gazety państw Ententy określiły bitwę przasnyską mianem „Marna frontu wschodniego”. Gen. von Morgen dowódca I Korpusu Rezerwowego określił bitwę przasnyską jako najbardziej interesującą i trzymającą w napięciu z całej wojny.

W bitwie przasnyskiej Rosjanie dokonali pierwszego w historii przełamania linii obronnych za pomocą oddziału pancernego z 4 pojazdami typu Russo-Bałtuzbrojonymi w karabin maszynowy i jednego pojazdu pancernego typu Mannesmann-Mulag z działem kalibru 47 mm. tracąc trzy sztuki, jednakże dwa pozostałe przedarły się przez niemiecką obronę i razem z piechotą przełamały front odcinając odwrót niemieckich oddziałów. Wydarzenia te miały głośny oddźwięk w Rosji.

Na fotografii samochód pancerny Russo-Bałt typu C (nr. 7, nr. silnika 539, podwozia 1539) zniszczony 12 lutego 1915 w Dobrzankowie pod Przasnyszem. W Bałcie zginął kapitan Gourdes Paul V jeden z autorów (obok Aleksandra Dobrzańskiego) formacji oraz systemu strzeleckiego Typu C. Został trafiony z pocisku maszynowego wroga z odległości 22 kroków. Za osiągnięcia bojowe Russo-Bałtem został odznaczony Orderem św. Stanisława 2. klasy z Mieczami. Jeden pojazd z nr. 20 otrzymał nazwęKapitan GURDOV w ten sposób uczczono pamięć kapitana. 18 lutego 1915 został pochowany na cmentarzu w Ławrze Aleksandra Newskiego w Piotrogradzie, dziś Petersburg. Źródło.

Źródło opisu bitwy.

REKONSTRUKCJA 2014

Niestety, bitwa przasnyska była zapomniana przez wiele lat. Ostatnio zainteresowanie historią lokalną odżywa. Na przełomie ostatnich kilku lat obserwujemy wielki boom na grupy rekonstrukcyjne, według mnie to coś wspaniałego - nie ma jak obcowanie z historią na żywo! Także w Przasnyszu działa taka grupa rekonstrukcyjna - 14 Pułk Strzelców Syberyjskich. Z jej udziałem oraz dzięki pomocy rekonstruktorów z całej Polski 16 lutego, w niedzielę, na przasnyskim Rynku odegrano inscenizację bitwy lutowej z 1915 r. Już zapowiedziano, że za rok czeka nas kolejna impreza - na pewno warto już teraz zarezerowować sobie czas, ponieważ będzie to równa, setna rocznica bitwy!!! 

TUTAJ przeczytasz relację z uroczystości w Przasnyszu.

Zobaczcie, jak wyglądała bitwa! :) [Ze względu na mnogość zdjęć, jakie znalazłam, podaję linki do galerii z inscenizacji, zajrzyjcie, WARTO!]

Galeria "Kuriera Przasnyskiego": KLIK.

Galeria InfoPrzasnysz.com: KLIK.

Galeria Ewy Łukasiak: KLIK.

Galeria Olgi Kordas: KLIK.

Galeria Luizy Dawidziuk: KLIK.
Galeria "Nowej Gazety Przasnyskiej": KLIK.
Galeria "Gościa Płockiego": KLIK.
Galeria Mirosława Krejpowicza: KLIK.
Galeria eprzasnysz.pl: KLIK.
Galeria "Tygodnika Ostrołęckiego": KLIK.
Galeria Anny Kołakowskiej: KLIK.

Jest i video-relacja: KLIK oraz poniżej:

Na koniec rekonstruktorzy przemaszerowali przed zebranymi:

A dzień wcześniej, w sobotę 15 lutego, na ul. Ławniczej w Przasnyszu kręcono ujęcia kręcono ujęcia do filmu Pawła Siedlika Wróćcie zanim opadną liście. 

Galeria: KLIK.

Video: KLIK.

W niedzielny wieczór o 17:30 w TVP Warszawa wyemitowano reportaż o inscenizacji przasnyskiej bitwy, oglądajcie od 7:30 minuty: KLIK.

WIĘCEJ INFORMACJI

Niedzielna inscenizacja była pierwszą rekonstrukcją bitwy lutowej z 1915 r. pod Przasnyszem. W ostatnich latach odbywały się rekonstrukcje lokalnych działań militarnych z I wojny światowej, ale dotyczyły bitwy lipcowej również 1915 r. W 2011 r. taką rekonstrukcję zorganizowano w Chojnowie: KLIK. Ja pisałam o tych imprezach w 2012 i 2013 r.: KLIK (2012) i KLIK (2013). 

Na moim blogu opublikowałam moją pracę PRZASNYSZ 1918 sprzed trzech lat. Opisałam w niej m.in. I wojnę światową w Przasnyszu i okolicach. Zachęcam do zapoznania się z tekstem o bitwach pod Przasnyszem w 1915 roku: KLIK. 

A TUTAJ znajdziecie artykuł na Wikipedii o przasnyskiej bitwie lutowej sprzed 99 lat.

Zachęcam Was także do zajrzenia do moich archiwalnych postów o I wojnie światowej:

Wielka Wojna na Ziemi Przasnyskiej: wystawa z 2005 r.

Materiały źródłowe. Przasnysz w czasie I wojny światowej

Cmentarze z okresu I wojny światowej w powiecie przasnyskim

I jeszcze dwa artykuły: jeden o bitwie, drugi o popularyzacji historii regionalnej z Nowej Gazety Przasnyskiej.

W pierwszym numerze Nowa Gazeta Przasnyska ukazał się artykuł o bitwie przasnyskiej! Jeśli chcecie przeczytać tekst w wyraźniejszej formie (powiększyć go), zapraszam tutaj KLIK (s. 7 w widoku pdf).

O bitwie przasnyskiej i konieczności popularyzacji historii regionalnej mówi dr Radosław Waleszczak, dyrektor LO im. KEN w Przasnyszu. Wywiad możecie przeczytać w najnowszym numerze Nowa Gazeta Przasnyska lub online w formie pdf: KLIK (s. 4 w pdf, s. 7 na wydruku).

Dajcie znać, co myślicie o rekonstrukcjach historycznych wydarzeń. Byliście kiedyś na takiej rekonstrukcji? Jak wrażenia? Czekam na komentarze!

Do następnego!